Na depresję choruje coraz więcej osób. Niestety, bardzo często dotyka również dzieci i młodzież. Objawy depresji nie zawsze są klasyczne, dlatego tak trudno ją rozpoznać osobom z najbliższego otoczenia.
Po czym poznać depresję u dzieci i młodzieży?
Ostatnie badania potwierdziły, że depresja u dzieci i młodzieży jest znaczącym problem publicznego zdrowia psychicznego. Z powodu jej częstego występowania nazwano ją „powszechnym przeziębieniem psychiatrii” (Seligman 1975). Dawniej depresję przypisywano głównie osobom dorosłym. Obecnie coraz częściej diagnozuje się ją u dzieci i młodzieży.
Dane liczbowe:
- Rozpoznaje się ją o 0,5-2,5% dzieci, 2-8% młodzieży (częściej u dziewcząt)
- 60% leczona jest farmakologicznie
- 75% dzieci poddawanych psychoterapii uczestniczy jedynie w 8 sesjach, co jest poniżej minimalnej dawki psychoterapii!
- U 40-90% osób chorych na depresję współwystępują zaburzenia lękowe, zaburzenia zachowania, anoreksja, bulimia lub nadużywanie alkoholu/innych substancji. U dzieci młodszych współwystępować może: nadmierny lęk separacyjny, AHDH, zachowania opozycyjno-buntownicze lub mutyzm wybiórczy
Należy pamiętać, że najlepsze rezultaty leczenia otrzymuje się w połączeniu farmakoterapii (wysoka skuteczność placebo u dzieci) z psychoterapią (udowodniona skuteczność terapii poznawczo-behawioralnej).
Czynniki zwiększające ryzyko depresji
Depresja może mieć podłoże biologiczne, ale nie wystarczy mieć rodzica o skłonnościach depresyjnych, aby zachorować na depresję. Muszą zaistnieć pewne wydarzenia wyzwalające takie jak np. konflikt rodzinny, choroba, utrata przyjaciela, rozstanie z chłopakiem/dziewczyną, przemoc w szkole, zmiana miejsca zamieszkania i szkoły, separacja od rodzica. Stres w rodzinie odgrywać może najbardziej znaczącą rolę. Ryzyko depresji u młodzieży zwiększają: rozwód rodziców, słaba relacja rodzic-dziecko, zaniedbanie dziecka, napięta atmosfera w domu.
Jakie są objawy depresji?
Depresja to zmiana stanu psychicznego w różnych sferach funkcjonowania: emocje, zachowanie, funkcje poznawcze (myślenie o sobie, świecie, przyszłości), objawy somatyczne (różne dolegliwości).
Małe dzieci nie potrafią zgłosić rodzicom, że dzieje się z nimi coś niepokojącego. U dzieci, inaczej niż u dorosłych, nie występuje smutek i przygnębienie, a widoczna jest drażliwość i nerwowość. Dzieci i młodzież bardziej będą się skarżyć na objawy somatyczne takie jak: bóle głowy, bóle brzucha, spadek masy ciała lub brak oczekiwanych przyrostów, kołatanie serca, bóle w klatce piersiowej, zaburzenia miesiączkowania, uczucie parcia na pęcherz.
Do specyficznych objawów u dzieci i młodzieży należą m.in.:
- Gorsze wyniki w nauce i/lub częsta nieobecność w szkole
- Znudzenie, zwiększona męczliwość, utrata energii
- Utrata zainteresowania aktywnościami wśród przyjaciół
- Obawy przed śmiercią
- Słaba komunikacja
- Społeczna izolacja
- Problemy z koncentracją
- Pesymizm w ocenie przyszłości i rozpamiętywanie przeszłości
- Bezradność
- Wrogość, złość, wzmożona drażliwość
- Nastrój depresyjny = drażliwy
- Zaburzenia apetytu i snu (ale w mniejszym natężeniu niż u dorosłych)
- Bardzo wysokie ryzyko prób samobójczych (szczególnie wśród nastolatków)
Nie lekceważ objawów – co robić?
Jeśli niepokoi nas zachowanie dziecka należy zgłosić się do psychologa, psychoterapeuty, lekarza psychiatry lub lekarza pierwszego kontaktu.
Zignorowanie objawów depresji może prowadzić do znacznego pogorszenia funkcjonowania psychospołecznego dziecka, a także jego rozwoju. Przebieg choroby zależy od tego, w jakim okresie rozwojowym dziecko się znajduje oraz od natężenia objawów i czasu ich trwania.
Jeśli podejrzewacie Państwo, że ten problem może dotykać Wasze dzieci, zalecamy kontakt ze specjalistą. Nierozpoznana i nieleczona depresja niesie ze sobą poważne ryzyko i daleko idące konsekwencje!
Mgr Monika Chrapińska-Krupa,
psycholog, psychoterapeuta